بررسی ترکیب‌های موجود در اسانس گیاه مورخوش (Rech. f. & Wendelbo Zhumeria majdae) در زمان گل‌دهی در مناطق مختلف رویشی استان هرمزگان

مقدمه: گونه دارویی مورخوش از خانواده نعناعیان2 از گونه‌های انحصاری ایران است که فقط در استان هرمزگان پراکنش دارد و در درمان ناراحتی‌های گوارشی چون اسهال‌، نفخ‌، دل درد و ترشی معده‌، سوزش معده‌، سرماخوردگی، سردرد، التیام زخم‌، رفع گرمای بدن و به عنوان خنکی مصرف می‌‌شود. هدف: ترکیب‌های اسانس برگ گیاه مورخوش در مرحله گل‌دهی که از مناطق کوه گنو، کوه سرچاهان و کوه تنگ زاغ جمع‌آوری شده بود مورد بررسی قرار گرفت. روش بررسی: از سه رویشگاه اصلی گیاه نمونه‌های برگ در مرحله گلدهی جمع‌آوری ‌گردید و پس از خشک کردن در سایه به روش تقطیر با آب با استفاده از دستگاه کلونجر اسانس‌گیری شد. اسانس به دست آمده با دستگاه‌های کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی جرمی (GC/MS) مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها: در اسانس برگ این گیاه در منطقه کوه گنو 17 ترکیب، در منطقه کوه سرچاهان 22 ترکیب و در منطقه کوه تنگ زاغ 14 ترکیب وجود دارد که به ترتیب 4/97، 7/98 و 6/98 درصد وزن اسانس را تشکیل می‌دهند. بازده اسانس در این سه منطقه به ترتیب 5/6، 1/6 و 3/5 درصد بود. دو ترکیب لینالول و کامفور بیشترین میزان را دارا بودند. ترکیبات گاما ترپینن، اکتا - 3– کارن، اکتان – 3– وان، میرسن، بتا بیزابولن، تیمول و ترپینولن در منطقه کوه گنو، ترکیبات سیس و ترانس لینالول اکسید، لینالول، بتا المن، بتا کاریوفیلن، نرال، ژرانیول، ژرانیال، کامفور و آلفا ترپینئول در منطقه کوه سرچاهان و ترکیبات آلفا پینن، کامفن، ارتو سیمن، لیمونن، برنئول، نرول و سیس جاسمن در منطقه کوه تنگ زاغ دارای بیشترین مقدار بودند. نتیجه‌گیری: میزان و تعداد ترکیبات اسانس برگ گیاه مورخوش در مناطق رویشی مختلف متفاوت است.